Heb jij, net als ik, wel eens strafwerk gehad? Je weet wel, honderd keer dat ene zinnetje overschrijven: “Ik mag geen papiertjes op het schoolplein gooien”.
Pffft. Wat een ellende was dat, … zo saaaaaai. Ik had wel wat beters te doen met mijn tijd. Geestdodend was dat overschrijven. Dus de volgende keer liet ik het wel uit mijn hoofd.
Toch is er een tijd geweest dat mensen gingen overschrijven … als beroepsuitoefening wel te verstaan. Ze moesten het wel, want de boekdrukkunst was nog niet uitgevonden. Ieder boek moest handmatig overgeschreven worden. Letter voor letter en punt voor punt. En geen fouten maken, … want dan moest het weer opnieuw.
Kan je het indenken? Boek na boek overschrijven. Trouwens ieder boek moest daarna weer overgeschreven worden, want er was echt wel behoefte aan meer exemplaren. En wilde je zelf een boek hebben, dan moest je een overschrijver zoeken. Een soort overschrijfservice. Veelal in een klooster.
Sommige van die kloosters waren best wel slim. Ze zetten een hele rij overschrijvers bij elkaar in een lokaal en dan las één persoon het origineel voor en al de schrijvers schreven het op. Eén keer lezen, tien keer schrijven. Productiviteit ging met een tienvoud omhoog. Slim.
Ook de bijbel werd zo bijna 1500 jaar overgeschreven. En de boeken uit het oude testament nog langer. Aanvankelijk bijbelboek voor bijbelboek. Toen later die bijbelboeken gebundeld werden tot een codex, werd de overschrijfklus steeds groter. Het verhaal gaat dat Constantijn de Grote opdracht gaf de bijbel vijftig keer over te schrijven op perkament. Er moesten heel wat koeien geslacht worden om aan voldoende perkament te komen. Zoiets kostte een vermogen. Dat kon alleen een keizer als Constantijn betalen.
In Dordrecht, waar ik woon, staat op dit moment een bijzonder apparaat. Het is een robot die bezig is de bijbel over te schrijven. Letter voor letter en punt voor punt. Op ruim 1000 meter papier wordt iedere letter gekaligrafeerd. Zeven maanden gaat die robot er over doen. En dan werkt ie dag en nacht door. Een moderne bijbeloverschrijver dus.
Toen ik het zag, realiseerde ik mij dat deze robot dit alleen kan doen vanwege een project waar ik ruim 28 jaar geleden mee in aanraking kwam. Ik had de Statenvertaling nodig als digitaal bestand om in de Online Bijbel software te kunnen gebruiken. En hoe kom je daar aan? Iemand bracht mij in contact met iemand anders (de twee kenden elkaar overigens niet, maar ontmoetten elkaar op een bijzondere plaats) en die kende weer iemand die bezig was de bijbel over te tikken in WordPerfect. Dat was toen de meest moderne tekstverwerker die er was. Die oude vertrouwde versie 4.2 waar heel Nederland zijn documentjes in typte.
Tien mensen waren begonnen met het overtypen van de Statenvertaling. Vanaf de eerste letter in Genesis tot en met de laatste punt in Openbaring. Zo kreeg ik de Statenvertaling in handen en kon ik de eerste Nederlandse editie van de Online Bijbel software introduceren.
Toen ik die robot hier bezig zag met het overschrijven van de Statenvertaling, realiseerde ik mij dat die robot dat alleen kan doen omdat er toen mensen waren die de bijbel eerst hebben overgetypt. Er was gewoon geen digitaal bestand. Dat bestand van toen hebben we nog 6 keer moeten doorlezen om de typefouten er uit te halen en daarna is zelfs de drukker gebruik gaan maken van het bestand (die had nl. ook geen digitaal bestand van de Statenvertaling).
Die Statenvertaling was het beginpunt van de Online Bijbel software in Nederland. De bijbelvertalingen die daarop volgden zijn we gaan scannen, maar veelal moesten we meer tijd besteden aan corrigeren, waardoor we uiteindelijk langer bezig waren dan met overtypen. Toch werd het steeds beter. Nu 26 jaar later hebben we miljoenen pagina’s digitaal gemaakt voor de Online Bijbel apps. En het digitaal maken gaat nog steeds door. Niet alleen bijbelvertalingen, ook uitgebreide commentaren, bijbelse woordenboeken en tal van andere naslagwerken bij de bijbel.
Die Statenvertaling geven we gratis weg in de Online Bijbel app. Die hele bibliotheek geven we je voor omgerekend een paar euro per maand. Kijk maar op de website om te zien welke titels allemaal al beschikbaar zijn.
Peter van der Schelde